การสกัดน้ำมันหอมระเหย จากใบสะระแหน่ “สะระแหน่” เป็นพืชที่มีกลิ่นหอม นอกจากนำใบสดมารับประทานแล้วยังมีการสกัดเอาน้ำมันหอมระเหยจากใบสะระแหน่ไปใช้ประโยชน์ในด้านอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งน้ำมันที่ได้นั้นก็มีประโยชน์หลายอย่างแต่ทั้งนี้ก็มีโทษต่อร่างกายด้วยเช่นกัน หากใช้ไม่ถูกวิธี ว่าแต่ประโยชน์และโทษจากน้ำมันสะระแหน่ หรือน้ำมันเปปเปอร์มิ้นต์ (Peppermint Oil) นั้นมีอะไรบ้าง สามารถศึกษาก่อนจะตัดสินใจนำน้ำมันสะระแหน่มาใช้ได้ที่นี่เลย
ที่มาและวิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่
โดยทั่วไปวิธีที่นิยมนำมาใช้สกัดน้ำมันหอยระเหยจากพืชต่างๆ รวมทั้งสะระแหน่ด้วยคือ การกลั่น โดยความร้อนจากการกลั่นจะทำให้ได้น้ำมันในสะระแหน่ละลายออกมาเป็นไอผสมมากับน้ำร้อน หรือไอน้ำที่ใช้ในการกลั่นนั่นเอง จะทำให้ไดน้ำมันหอมระเหยคุณภาพดี ซึ่งการกลั่นนี้จะมีอยู่ 3 รูปแบบดังนี้
1. กลั่นด้วยน้ำร้อน
วิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่ด้วยน้ำร้อนเป็นวิธีที่ง่ายที่สุดในการกลั่น วิธีนี้สะระแหน่จะต้องจมอยู่ในน้ำทั้งหมด แล้วให้ความร้อนกับน้ำ น้ำจะซึมเข้าไปที่ใบแล้วนำพากลิ่นออกมา ข้อควรระวังคือ บางครั้งใบสะระแหน่นั้นเบามาก อาจจะลอยไปมาอย่างอิสระหรือจมได้ไม่หมด หรือได้รับความร้อนไม่สม่ำเสมอ ทำให้บางจุดร้อนกว่าที่อื่นจนมีกลิ่นเห็นไหม้ติดมากับน้ำมันหอมระเหยที่ได้นั่นเอง
2. กลั่นด้วยน้ำและไอน้ำ
วิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่นี้จะนำตะแกรงมาวางไว้เหนือน้ำ ใบสะระแหน่จะไม่โดนน้ำเลย นำใบสะระแหน่มาวางบนตะแกรง ต้มน้ำให้เดือด ไอน้ำร้อนๆ จะผ่านสะระแหน่ขึ้นไปด้านบน น้ำมันหอมระเหยจะมีคุณภาพมากกว่าวิธีกลั่นด้วยน้ำร้อน จึงเป็นวิธีที่ค่อนข้างได้รับความนิยมสำหรับการสกัดน้ำมันหอมระเหยในเชิงการค้า
3. กลั่นด้วยไอน้ำ
วิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่วิธีนี้คล้ายกับวิธีที่ 2 แต่ว่าหม้อกลั่นต้องไม่มีน้ำอยู่เลย นำตะแกรงมาวางเหนือหม้อกลั้น นำใบสะระแหน่มาวางบนตะแกรง แล้วส่งไอน้ำร้อนจัดไปที่หม้อใต้ตะแกรงให้ไอน้ำผ่านใบสะระแหน่ วิธีนี้สามารถสกัดน้ำมันหอมระเหยได้เร็วและได้น้ำมันปริมาณมาก
11 สรรพคุณและประโยชน์ของน้ำมันสะระแหน่ ประโยชน์ในการดูแลสุขภาพ
1. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณใช้สูดดม ลดการวิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน อาการเมารถ เมาเรือต่างๆ ช่วยให้สดชื่น เย็นสบาย ผ่อนคลาย ลดอาการปวดศีรษะ ปวดไมเกรน
2. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณเป็นน้ำมันนวด โดยการนำมาเจือจางแล้วนวดตามร่างกาย บรรเทาอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ร่างกายอ่อนล้า ลดความเครียด กระตุ้นการไหลเวียนเลือด
3. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณลดอาการปวด บวม อักเสบ ของกล้ามเนื้อและผิวหนังที่เกิดจากแมลงและสัตว์มีพิษกัดต่อย
4. น้ำมันสะระแหน่ช่วยลดผด ผื่น คัน ลมพิษ ที่เกิดจากอากาศร้อน ภูมิแพ้
5. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา จุลินทรีย์ แบคทีเรียต่างๆ นำมานวดหรือหมักผม บรรเทาโรคเชื้อราบนหนังศีรษะและรังแคได้
6. ประโยชน์ของน้ำมันสะระแหน่ใช้บำรุงผิวได้ โดยนำน้ำมันที่เจือจางแล้วมาทาผิว ช่วยบำรุงผิว ลดอาการแสบหรือผิวไหม้จากแสงแดด
7. น้ำมันสะระแหน่ใช้ประโยชน์แทนยาฆ่าแมลงได้ โดยนำน้ำมันสาระแหน่มาผสมน้ำแล้วฉีดพ่นในบ้าน ไล่มด แมลงสาป หนูและยุงได้
8. สรรพคุณของน้ำมันสะระแหน่ช่วยดับกลิ่นได้ ไม่ว่าจะเป็นการป้องกันกลิ่นอับ กลิ่นเหม็นและโรคเชื้อราที่เท้าโดยนำมาผสมน้ำแล้วฉีดเป็นสเปรย์ที่เท้าได้
9.น้ำมันสะระแหน่ใช้ผสมคู่กับน้ำมันหอมระเหยชนิดอื่นๆ ได้ เช่น น้ำมันลาเวนเดอร์ น้ำมันเมล็ดองุ่น แล้วนำมาทา ถู นวด แก้ปวดเมื่อยหรือหยดผสมลงในอ่างอาบน้ำ บรรเทาอาการครั่นเนื้อครั่นตัว ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
10. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณของเมนทอล ซึ่งองค์ประกอบสำคัญอย่างหนึ่งในน้ำมันสะระแหน่หรือที่เรียกว่าเกล็ดสะระแหน่ มีกลิ่นหอมเย็น มักนำมาใช้แต่งกลิ่นและแต่งรสให้ยา มีฤทธิ์เป็นยาชาอย่างอ่อน ลดอาการปวดบวมที่ผิวหนังและลดอาการบวมของหลอดเลือดในจมูก
11. น้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่มีการนำไปใช้ประโยชน์กันอย่างกว้างขวางในอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมยา อุตสาหกรรมเครื่องสำอางและธุรกิจสปา อุตสาหกรรมอาหารและผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพต่างๆ เป็นต้น